François  'SWAT'  VAN  DER  ELST

Geboren: 1 december 1954 (Opwijk, België)
Overleden: 11 januari 2017 (Aalst)
Club(s) als speler: KVCE Mazenzele (1965-'69, jeugd, RSC Anderlecht (1969-'72, jeugd), RSC Anderlecht (1972-'80, 243 wedstr., 82 goals), New York Cosmos (1980-'81, 43 wedstr., 12 goals), West Ham United (1981-'83, 62 wedstr., 14 goals), Sporting Lokeren (1983-'86, 57 wedstr., 12 goals)
Positie: Aanvaller, 1m72

Biografie :
François Van der Elst, geboren als zoon van Maurice Van der Elst en Simonne Aelbrecht, en algemeen bekend als de 'Swat', schreef zich op jonge leeftijd in bij zijn plaatselijke voetbalclub KVCE Mazenzele. Hij speelde er in de jeugdreeksen steeds op het middenveld, maar viel vooral op door zijn dribbelkwaliteiten en zijn doelpuntensaldo.
In 1969, hij was toen bijna veertien jaar oud, werd hij op een toernooi in Grimbergen ontdekt door Hippolyte Van Den Bosch, een scout van Anderlecht die vroeger zelf voor Anderlecht voetbalde. Van der Elst tekende er een contract en werd eigendom van RSC Anderlecht.
Michel Van Vaerenbergh bekommerde zich daar om zijn ontwikkeling als voetballer. Bij Anderlecht schakelde hij ook over van midvoor naar rechtsbuiten.
En in 1971, hij was toen 17 jaar, mocht de jonge Van der Elst al debuteren in het A-elftal van de club, tijdens een vriendenwedstrijd tegen Sparta Rotterdam, een periode waarin hij nog op de club zelf verbleef. Georg Kessler haalde hem in de A-kern en liet hem in de competitie debuteren tegen Diest. Een seizoen later brak hij helemaal door in wat wel eens het beste elftal in de geschiedenis van Anderlecht wordt genoemd.
François was erg snel, en bij een actie kon hij onderweg nog eens een versnelling doorvoeren, maar hij was vooral levensgevaarlijk wanneer hij het strafschopgebied betrad. Om maximaal te renderen probeerde men hem op de drie verschillende posities op de rechterflank uit. Het grootste deel van zijn loopbaan zou hij als rechtsmidden doorbrengen, omdat hij van daaruit verre rushes kon opzetten. Zijn koelbloedigheid bij het afwerken verloor hij niet, in zeven jaar scoorde hij 82 competitiegoals voor paarswit. Vooral in grote wedstrijden toonde hij zich van zijn beste kant.
Van der Elst was een vaste waarde en won met Anderlecht de ene trofee na de andere, waaronder twee Kampioenstitels en vier Bekeroverwinningen. In 1976 speelde Anderlecht de finale van de Europacup II in Brussel tegen het Engelse West Ham United. Anderlecht kwam na 28 minuten al 0-1 achter, maar won uiteindelijk met 4-2, dankzij twee doelpunten van Rob Rensenbrink en twee van François. Die wedstrijd was Swat's absolute gloriemoment bij Anderlecht, temeer omdat die overwinning meteen ook de eerste Europese Bekeroverwinning was voor de Brusselse club. Hij speelde ook in 1977 en 1978 in de Europacup II-finale mee. In 1977 verloor Anderlecht met 2-0 van Hamburger SV, maar in '78 won Anderlecht de EC-II na een 4-0 overwinning tegen het Oostenrijkse Austria Wien. Zijn Europese doelpunten bezorgen hem de bijnaam 'Mister Europe' via de beroemde TV-commentator Rik De Saedeleer.
In die periode speelde hij toen bij Anderlecht samen met ondermeer Robbie Rensenbrink, Arie Haan, Ludo Coeck, Frankie Vercauteren, Jean Dockx, Gilbert Van Binst, Hugo Broos en Jean Thissen.
Swat werd in 1977 ook nog topschutter in de Belgische competitie met 21 doelpunten.

Swat bij RSC Anderlecht...	...bij Sporting Lokeren...	...als international op 28-6-1982 België-El Salvador 1-0.

In 1980 verhuisde Van der Elst naar de Verenigde Staten. Daar kon de spits veel geld verdienen en werd hij zelfs kampioen met New York Cosmos, met sterren zoals Pelé als raadgever naast hem in het team. Cosmos werd in 1974 opgericht en opgeheven in 1985, als gevolg van de ondergang van de NASL (North AmericanSoccer League) competitie. In 2010 maakten de New York Cosmos een herstart.
Het EK '80 in Italië, waar België tweede eindigde na West-Duitsland, maakte hij wel mee, maar niet meer als speler van Sporting Anderlecht omdat hij een paar weken tevoren overgestapt was naar Cosmos.
Alhoewel hij dus in 1981 met Cosmos kampioen van de USA werd, was die Amerikaanse transfer toch niet meteen de beste keuze en in 1981 wilde Van der Elst terug naar Europa. Zo kwam hij in Engeland terecht. West Ham United kende Van der Elst nog van de EC II-finale uit 1976 (waarbij hij tweemaal tegen hen gescoord had) en nam de spits over van Cosmos NY voor £ 400,000 (in die tijd een behoorlijk bedrag).
Van der Elst bleef twee seizoenen in Engeland en speelde bijna elke wedstrijd voor West Ham.

New York Cosmos 1981, met Swat bovenaan, derde van rechts.	Deze foto met Pelé, hing in Swat's Snooker Palace.

Bij New York Cosmos in strijd met Arsène Auguste (Haïti) tijdens een wedstrijd tegen de Strikers in 1980.	Swat bij West Ham United FC.

In 1983 besloot de aanvaller om toch maar terug te keren naar België. Zo kwam hij terecht bij KSC Lokeren, waar hij nog 3 seizoenen zou spelen, tot in de openingswedstrijd van het seizoen 1985-1986 het noodlot toesloeg: Swat brak zijn kuitbeen en scheurde de gewrichtsbanden van de enkel. Hij zou door die blessures na 14 jaar profvoetbal nooit meer op het hoogste niveau terugkeren. Hij was nog maar 31 toen hij in 1986 stopte met voetballen op het Eerste klasse niveau.


Carrière als international:
Swat schitterde niet alleen op clubniveau, ook bij de nationale ploeg van bondscoach Guy Thijs was hij een vaste waarde. Als international speelde hij 44 keer voor de Rode Duivels en scoorde 14 keer. Van der Elst was vaak beslissend in de nationale ploeg, zoals door de twee prachtgoals in Schotland waarmee hij de Rode Duivels in 1979 naar de eindronde van het EK schoot. Hij had dat seizoen op de Gouden Schoen gerekend, maar eindigde pas als tiende. Het typeerde François Van der Elst: hij was en bleef een onderschatte (top)voetballer. Een imposant palmares met onder meer twee titels, vier Belgische bekers, drie Europese finales en 44 interlands ten spijt.
Dankzij zijn doelpunten plaatsten de Rode Duivels zich voor het EK in Italië in 1980. Ze stoten er door tot in de finale, die met 2-1 nipt verloren werd tegen West-Duitsland (onder andere na een betwiste strafschopfout op de 'Swat').

Zijn eerste cap behaalde hij op 31 oktober 1973 tegen Noorwegen dat met 2-0 verslagen werd. Zijn laatste interland kwam er op 9 november 1983 toen met 3-1 van Zwitserland verloren werd. Daarnaast werd hij ook nog vijfmaal geselecteerd zonder vervolgens opgesteld te worden (o.a. tegen Hongarije op 22 juni 1982 op het WK in Spanje).

Bij een interview in 2010 antwoordde 'Swat' op de vraag of hij alles uit zijn carrière gehaald had:
"Neen, veel te weinig. Zowel professioneel als financieel. Maar ik heb nergens spijt van. Ik heb bij Anderlecht de grootste Europese successen uit de clubgeschiedenis beleefd. Ik speelde drie Europese finales op rij bij de Bekerhouders. En ik won er twee, tegen West Ham en tegen Austria Wien, in ‘76 en ‘78. In die eerste finale scoorde ik twee keer. Nadien koos ik voor het avontuur. Eigenlijk veel te vroeg, want ik was op de top van mijn kunnen. Ik was pas 26 toen ik naar Amerika vertrok. Ik ging er spelen bij het legendarische New York Cosmos en deelde er de kleedkamer met vedetten als Pelé, Beckenbauer, Neeskens en Carlos Alberto. Nadien heb ik nog bij de Engelse topper West Ham United gespeeld, om tenslotte mijn carrière te eindigen bij Lokeren."

Eigenlijk was hij heel zijn carrière het slachtoffer van zijn polyvalentie. Of je hem nu als rechtsachter neerzette, als middenvelder of als aanvaller, François Van der Elst deed het zonder te mokken. Dat laatste lag niet in zijn aard. Net zoals Van der Elst ook nooit gepeperde uitspraken deed of met iemand in de clinch ging. Hij gleed stil door de voetbalwereld en dat paste bij zijn karakter: Van der Elst stond niet graag in de belangstelling.

Nadat hij met het actieve voetbal gestopt was ging Swat opnieuw in zijn geboortedorp Opwijk wonen. Hij beleefde er nog heel moeilijke momenten, met harde tegenslagen, zoals het overlijden van zijn zoon Kevin in 2003, zijn dochter Doreen kreeg kanker en twee huwelijken liepen op de klippen. Maar in 2006 leefde hij weer op met de geboorte van zijn kleinzoon Yarne. De jongen ging voetballen bij Eendracht Mazenzele-Opwijk en kon op de steun van zijn opa rekenen.
Swat opende in Opwijk een snookerzaak (Snooker Palace), dat hij tot op het ogenblik van zijn overlijden nog steeds uitbaatte. Swat was ook een poosje als ploegafgevaardigde aan de slag bij de plaatselijke voetbalploeg KSK Opwijk, thans opgegaan in de club Eendracht Mazenzele Opwijk in derde provinciale Brabant.

Tijdens een van de vele interviews die hem werden afgenomen, ditmaal door het streekmagazine 'Goeiedag.be', liet hij het volgende optekenen:
"Al bij de kadetten van Mazenzele vond ik de weg naar het doel. Ik heb er in 1 seizoen 150 binnengetrapt. Dat was de mannen van Anderlecht niet ontgaan want op mijn 15de stond ik in het Vandenstockt stadion. Ik maakte er 82 goals in acht seizoenen. Voor de nationale ploeg maakte ik 14 doelpunten en in 43 Europese matchen maakte ik 20 goals. Rik De Saedeleer gaf mij de bijnaam 'Mister Europe'".
Kort en goed to the point.

Zijn jongere broer, Leo Van der Elst, was eveneens een uitstekend voetballer en international (13 caps). Hij speelde ondermeer 4 seizoenen bij Club Brugge en 4 seizoenen bij KRC Genk. Zijn oudere broer Jean-Paul Van der Elst, voetbalde eveneens, maar dan op een lager niveau, en werd trainer van verschillende clubs in lagere klasse van de Belgische competitie. De drie begonnen hun voetbalcarrière bij Voetbalclub Eendracht Mazenzele, waar hun vader lange tijd de stoel van voorzitter in handen had.
Toen FC Metz in 1988 Leo Van der Elst gekocht had, zou de voorzitter naderhand toegegeven hebben dat het om een vergissing ging omdat hij dacht François Van der Elst gekocht te hebben (terwijl die toen al gestopt was!). Sorry Leo.

Swat samen met broer Leo.	Leo, Jean-Paul en Swat Van der Elst.

Het Snooker Palace van François Van der Elst in Opwijk.	Klaar voor een potje snooker.

Swat met zijn echtgenote, Chantal.	Zijn dochter Doreen en kleinzoon Yarne.

Op dinsdag 3 januari 2017 raakte via zijn familie bekend dat Swat Van der Elst (62 jaar) op 1 januari 2017 (nieuwjaarsdag) het slachtoffer werd van een hartstilstand. Hij moest lang gereanimeerd worden en kon uiteindelijk overgebracht worden naar het OLV ziekenhuis in Aalst. Hij werd er in een kunstmatige coma gehouden op de afdeling intensieve zorgen. Zijn toestand bleef ondertussen kritiek en minuut per minuut bekeken. Het Laatste Nieuws (HLN.be 3-1-2017): Zijn jongere broer Leo Van der Elst (54) vertelde: "François was onlangs nog op controle omdat hij hartritmestoornissen had. Na een behandeling voelde hij zich weer goed en is naar huis gegaan. Op nieuwjaarsdag zijn we dan bij mijn moeder nog een glaasje champagne gaan drinken. Terug thuis kreeg Swat dan een hartfalen in het bijzijn van zijn vrouw Chantal. De MUG was meteen ter plaatse en Swat werd dertig minuten lang gereanimeerd. Er zijn nu allerlei testen bezig om zijn situatie te bekijken. Er is nog geen uitsluitsel over zijn toestand maar we worden continu op de hoogte gehouden." Het was niet het eerste hartprobleem in de familie: hun vader overleed op zijn 63ste aan een hartstilstand. Leo: "Hopelijk komt het goed met Swat." Ongerustheid troef natuurlijk, maar ook wij hoopten van ganser harte dat zijn toestand heel vlug zou verbeteren en duimden voor hem op de goede afloop. Maar het mocht niet baten. Op 11 januari 2017, in de nacht van dinsdag op woensdag, is de Swat ondanks alle goede zorgen om 3 uur overleden. Swat's broer Leo verduidelijkte: "... In het OLV ziekenhuis in Aalst zeiden de dokters dat ze niet konden inschatten hoe groot de schade in zijn hersenen was, maar ze benadrukten meteen dat er nog weinig hoop was. Men heeft nog geprobeerd hem uit de coma te halen, maar dat is niet gelukt. Daarna ging de situatie snel achteruit. Na een strijd van ongeveer dertien uur is hij vannacht omstreeks drie uur overleden. Heel onze familie was er op dat moment bij, al maakt dat het verlies niet lichter. ... In zijn zaak Snooker Palace in Opwijk hing de spreuk 'Geniet van het leven, het duurt maar even'. Swat wilde nog veel genieten, het heeft jammer genoeg niet mogen zijn." RSC Anderlecht reageerde woensdag 11 januari aangeslagen op het overlijden van voormalig Rode Duivel François Van der Elst. “De legende werd 62 jaar. De directie, spelers, staf en medewerkers van RSCA betuigen hun oprechte medeleven aan zijn familie en naasten in deze moeilijke periode”, luidt het op de clubwebsite. "Mister Europe was een uitzonderlijk talent, hij schreef mee aan de mooiste bladzijde uit de geschiedenis van Anderlecht. Swat zal voor altijd een plaats hebben in ons paars-wit hart", laat Anderlecht verder nog weten op 21 januari. Ook de KBVB rouwt om de oudere broer van Leo Van der Elst, eveneens een gewezen international. “De Koninklijke Belgische Voetbalbond betuigt haar diepste medeleven aan de familie en alle kennissen van Swat Van der Elst”, klinkt het. Op zaterdag 14 januari om 11u15 namen familie, vrienden en oud-collega's afscheid van Swat Van der Elst. De eredienst vond plaats in de Sint-Pauluskerk in zijn geboorteplaats Opwijk. De crematie en plaatsing van de urne in het colombarium op de gemeentelijke begraafplaats van Opwijk zouden achteraf in familiekring plaatsvinden. De kerkdienst vond plaats in een bomvolle kerk, met erbuiten nog een ganse aanschuivende mensenrij. Het was een mooie, ontroerende eredienst, met naast familie, vrienden en kennissen, ondermeer ook nog heel wat voetbalmensen, zoals Jan Ceulemans, Franky Van Der Elst, Robbie Rensenbrink, Gille Van Binst, Georges Heylens, Willy Wellens, Jean-Marie Pfaff, Geert De Vlieger, Julien Cools, Michel De Groote, Pummy Bergholtz, Peter Ressel, Jean Thissen, Michel Verschueren, Herman Van Holsbeek, Vincent Mannaert en Aimé Antheunis. De overleden ex-international werd geprezen om zijn voetbalkwaliteiten, maar ook om zijn eenvoud en warmte. Een algemeen applaus weerklonk binnen de kerkmuren. Het kwam uit het hart van de aanwezigen. Tijdens de uitvaart nam ook broer Leo het woord. "Voor mij was je naast een vriend en groot voorbeeld vooral een stille genieter. Je stond niet graag in de schijnwerpers maar je was er wel graag overal bij. Misschien hebben we het te weinig gezegd, ... maar Swat, we zagen je zo ontzettend graag en we gaan je enorm missen." En toen naar het einde van de dienst het mooie 'Hallelujah' weerklonk, gevolgd door het aangrijpende 'You'll never walk alone' steeg de ontroering ten top. Het definitieve afscheid brak zo aan. Vaarwel Swat, misschien ooit tot ziens... Ooit... Een goed mens is heengegaan.... Een massa volk aan de kerk in Opwijk. Swat's echtgenote Chantal (links) en zijn twee broers Leo en Jean-Paul. De laatste rustplaats van François Van der Elst, naast zijn zoon Kevin, op de gemeentelijke begraafplaats van Opwijk. RUST IN VREDE, SWAT!

ERELIJST : Club: * Tweemaal kampioen van België met RSC Anderlecht in 1972 en 1974 * Viermaal Bekerwinnaar met RSC Anderlecht in 1972, 1973, 1975 en 1976 * Topschutter van België in 1977 met 21 goals * Winnaar UEFA Beker met RSC Anderlecht in 1976 (tegen West Ham United met 4-2) en 1978 (tegen Austria Wien met 4-0) * Winnaar UEFA Supercup met RSC Anderlecht in 1976 (tegen Bayern München met 1-2 en 4-1) en 1978 (tegen Liverpool met 3-1 en 1-2) * Nationale Trofee voor Sportverdienste: 1978 * Kampioen USA met New York Cosmos in 1981 Nationaal elftal: * 44 Caps (49 selecties) * 14 goals * Tweede op het EK 1980 in Italië (verloren van West-Duitsland met 2-1) * Beloften -21: 1 cap (1 selectie) 0 goals * U-19: 18 caps (20 selecties) 5 goals